Dậy thì sớm ở bé gái: Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển sinh lý của trẻ em, đặc biệt là ở các bé gái. Tuy nhiên, khi dậy thì xảy ra sớm hơn bình thường có thể gây ra nhiều lo lắng cho phụ huynh và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Trong bài viết này, ba mẹ hãy cùng Herbal House Vietnam tìm hiểu về nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm ở bé gái và những cách phòng ngừa hiệu quả.

Thế nào gọi là dậy thì sớm ở bé gái?

Trẻ sẽ được coi là dậy thì sớm nếu quá trình này xảy ra trước khi trẻ 8 tuổi

Dậy thì sớm ở bé gái là hiện tượng khi trẻ em, đặc biệt là các bé gái, bắt đầu trải qua quá trình dậy thì sinh dục sớm hơn so với độ tuổi trung bình của nhóm tuổi tương đương. Bình thường, giai đoạn dậy thì ở bé gái sẽ bắt đầu trong độ tuổi khoảng từ 9-13 tuổi. Tuy nhiên, nếu quá trình này xảy ra sớm hơn, trước khi trẻ 8 tuổi, trẻ có thể bị dậy thì sớm.

Khi trẻ em gái trải qua dậy thì sớm, cơ thể của họ bắt đầu sản sinh hormone tăng trưởng, nhất là hormone estrogen, một loại hormone nữ giới quan trọng. Sự gia tăng của estrogen thúc đẩy sự phát triển của cơ thể, bao gồm sự phát triển của ngực, rặn lông, và sự thay đổi về hình dạng cơ thể. Xương và cơ bắp cũng phát triển nhanh chóng dưới tác động của estrogen, có thể dẫn đến sự cao lớn nhanh chóng và sớm hơn so với các bạn cùng tuổi.

Bên cạnh đó, sự phát triển của các cơ quan sinh dục bên trong cũng diễn ra, bao gồm sự phát triển của tử cung, buồng trứng, và các cơ quan liên quan khác. Điều này đánh dấu sự chuẩn bị cho việc sinh sản và kỳ kinh nguyệt sắp tới.

Nguyên nhân dậy thì sớm ở bé gái

Có 2 nguyên nhân chính dẫn tới dậy thì sớm ở bé gái

Hầu hết các trường hợp dậy thì sớm ở nữ giới liên quan đến rối loạn sản xuất và giải phóng các hormone có liên quan. Nguyên nhân dẫn đến sự rối loạn này có thể phân loại thành hai nhóm chính:

Dậy thì sớm trung ương

Khoảng 80% trường hợp dậy thì sớm trung ương ở bé gái không thể xác định nguyên nhân cụ thể.

Các trường hợp còn lại thường liên quan đến các vấn đề về hệ thần kinh trung ương, bao gồm:

• Sự hiện diện của khối u trong não hoặc tủy sống ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.
• Tổn thương não hoặc tủy sống.
• Dị tật não hoặc tủy sống khi sinh, bao gồm khối u không ung thư, tràn dịch não, v.v.
• Bị ảnh hưởng bởi bức xạ.

Dậy thì sớm ngoại vi (biên)

Dậy thì sớm ngoại vi ở bé gái ít phổ biến hơn so với dậy thì sớm trung ương. Trong trường hợp này, sự không bình thường trong hormone GnRH trong não thường không xảy ra. Thay vào đó, nguyên nhân gây dậy thì sớm ngoại vi thường liên quan đến các vấn đề về nội tiết tố khác như tuyến yên, buồng trứng, tuyến thượng thận, và cơ chế tăng lượng estrogen trong cơ thể.

Một số nguyên nhân có thể gây dậy thì sớm ngoại vi ở bé gái bao gồm:

• U nang buồng trứng, u buồng trứng.
• Hội chứng di truyền McCune-Albright.
• U tuyến thượng thận hoặc tuyến yên.
• Tiếp xúc sớm với các sản phẩm chứa nhiều testosterone hoặc estrogen.

Dậy thì sớm ở bé gái ảnh hưởng đến sự phát triển như thế nào?

Dậy thì sớm ở bé gái có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cơ thể và các khía cạnh khác nhau như sau:

Thời gian dậy thì ngắn

Dậy thì là giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt là trong việc tăng chiều cao và phát triển hình thể. Trong thời kỳ này, trung bình một bé gái có thể tăng khoảng 25cm chiều cao trong vài năm. Tuy nhiên, đối với những trẻ bị dậy thì sớm, quá trình này thường sẽ kết thúc sớm hơn so với trẻ phát triển bình thường, dẫn đến sự tăng trưởng không đồng đều và việc dừng lại sớm hơn. Điều này có thể khiến trẻ có chiều cao dưới trung bình và cảm thấy tự ti về chiều cao của mình.

Vấn đề về vóc dáng

Dậy thì sớm thường đi kèm với sự xuất hiện của các đặc điểm hình thể phụ nữ, như sự phát triển của vòng 1 và vòng 3. Tuy nhiên, điều này có thể làm cho trẻ cảm thấy tự ti và không thoải mái với vóc dáng của mình. Họ có thể cảm thấy không tự tin khi tham gia các hoạt động với bạn bè cùng lứa.

Nguy cơ lạm dụng tình dục

Trẻ dậy thì sớm thường chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính và quan hệ tình dục, do đó có nguy cơ cao hơn trong việc tiếp xúc và tham gia vào các hành vi tình dục từ quá sớm. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề như mang thai ở độ tuổi trẻ, gây ra nhiều vấn đề về kinh tế và xã hội.

Tâm trạng lo âu và trầm cảm

Các bé gái dậy thì sớm có nguy cơ gặp phải các vấn đề về tâm lý nghiêm trọng

Dậy thì sớm có thể làm cho các bé gái cảm thấy căng thẳng, lo âu và thậm chí là trầm cảm do sự khác biệt về cơ thể khiến trẻ cảm thấy khó chịu và không hiểu biết. Bố mẹ cần hỗ trợ và tạo điều kiện cho trẻ thể hiện cảm xúc và tâm trạng của mình.

Rủi ro khác

Dậy thì sớm có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác như rối loạn nội tiết tố và hội chứng buồng trứng đa nang. Để ngăn chặn điều này, cần thiết lập một chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh cho trẻ từ khi còn nhỏ.

Nên đưa bé gái đi khám dậy thì sớm khi nào?

Bố mẹ nên đưa bé gái đi khám dậy thì sớm khi có những dấu hiệu hoặc biểu hiện cho thấy sự phát triển sớm của bé. Dưới đây là một số tín hiệu bố mẹ cần chú ý và cân nhắc đưa bé đi khám dậy thì sớm:

• Thay đổi cơ thể: Nếu bé gái của bạn bắt đầu có sự thay đổi về cơ thể như phát triển vòng 1 hoặc vòng 3, sự xuất hiện của nang buồng trứng, hoặc bất kỳ biến đổi nào khác không phù hợp với độ tuổi của bé, đó có thể là dấu hiệu của dậy thì sớm.
• Thay đổi tâm trạng và hành vi: Nếu bé gái của bạn thường xuyên gặp phải các vấn đề về tâm lý như lo âu, căng thẳng, hay thậm chí là trầm cảm, hoặc có sự thay đổi trong hành vi như trở nên cởi mở hoặc cảm thấy không thoải mái với các thay đổi về cơ thể, đó cũng có thể là dấu hiệu của dậy thì sớm.
• Thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt: Nếu bé gái của bạn bắt đầu có chu kỳ kinh nguyệt sớm hơn so với các bé cùng trang lứa, hoặc gặp phải các vấn đề về chu kỳ kinh nguyệt như chu kỳ không đều, kinh nguyệt quá nặng hoặc quá nhẹ, thì cũng cần đưa bé đi khám.
• Tăng trưởng nhanh chóng: Nếu bé gái của bạn có sự tăng trưởng nhanh chóng, vượt qua mức bình thường và không đồng đều so với trẻ cùng trang lứa, đó cũng là một dấu hiệu cần chú ý và cân nhắc đưa bé đi khám dậy thì sớm.

Nếu bố mẹ thấy bất kỳ dấu hiệu nào không bình thường hoặc lo lắng về sự phát triển của bé gái, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Cách phòng ngừa dậy thì ở bé gái

Theo dõi, lắng nghe, động viên và đồng hành cùng bé trong giai đoạn dậy thì

Dưới đây là một số biện pháp mà bố mẹ có thể áp dụng để giúp phòng ngừa hoặc giảm thiểu nguy cơ dậy thì sớm ở bé gái:

• Dinh dưỡng cân đối: Bố mẹ cần chú ý đảm bảo cho trẻ một chế độ ăn uống cân đối, đầy đủ dinh dưỡng như protein, vitamin, khoáng chất và chất xơ. Hạn chế sử dụng thức ăn nhanh, đồ ăn chứa nhiều đường và chất béo.
• Hạn chế tiếp xúc với chất gây rối loạn hormone: Tránh tiếp xúc của trẻ với các chất có thể gây ra sự rối loạn về hormone, bao gồm hóa chất trong môi trường, thực phẩm chứa chất độc hại và các sản phẩm chăm sóc cá nhân chứa hóa chất có hại.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì thói quen tập luyện nhẹ nhàng và hạn chế việc tiêu thụ thức ăn quá mức để tránh tình trạng thừa cân béo phì, một trong những yếu tố có thể gây ra sự phát triển sớm.
• Tránh tiếp xúc với BPA: BPA là một chất gây rối loạn hormone có thể được tìm thấy trong một số sản phẩm nhựa. Bố mẹ cần hạn chế sử dụng các sản phẩm chứa BPA và tìm kiếm các sản phẩm không chứa chất này.
• Định kỳ kiểm tra sức khỏe: Bố mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển của con và phát hiện sớm bất kỳ vấn đề sức khỏe nào có thể gây ra dậy thì sớm.

Dậy thì sớm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn đối diện với nhiều thách thức khác nhau. Bằng cách nhận biết và can thiệp kịp thời, bố mẹ có thể giúp đỡ con cái vượt qua giai đoạn này một cách mạnh mẽ và tự tin.